W zakresie jakości i innowacyjności usług publicznych Polska nie jest liderem regionu. Nasi mniejsi sąsiedzi wyprzedzają nas w takich obszarach jak służba zdrowia (Czechy), edukacja (Estonia, Słowenia), e-administracja (Estonia), czy wymiar sprawiedliwości (Litwa). Trudno zatem argumentować, że centralizacja usług publicznych pozwala Polsce korzystać z efektu, że „duży może więcej”.
Badania z zakresu zarządzania publicznego wskazują na przyczyny tego stanu rzeczy. Centralizacja utrudnia kontrolę, zarówno zarządczą, jak i obywatelską (szczególnie w obszarze wydatkowania środków publicznych), wzmacnia biurokratyczny bezwład i utrudnia przepływ informacji, przyczyniając się do powstawania patologii.
Centralizacja utrudnia wprowadzanie innowacji i uczenie się, które są współcześnie podstawą usprawniania systemu usług publicznych.
Scentralizowany system – szczególnie w kontekście polaryzacji politycznej – stawia decydentów przed wyborem o charakterze zerojedynkowym: muszą albo tolerować suboptymalne status quo, albo ryzykować pośpieszne wdrażanie niedopracowanych projektów reform, aby przeforsować je, zanim okrzepnie opór „układów” sprzeciwiających się zmianom.
Przeniesienie odpowiedzialności za dostarczanie większości usług publicznych na poziom regionalny otwiera ogromne możliwości, jeżeli chodzi o wzajemne uczenie się i wymianę doświadczeń pomiędzy województwami. Nowe rozwiązania i usprawnienia przetestowane w niektórych województwach będą mogły być kopiowane przez pozostałe. Presja konkurencyjna byłaby znacznie silniejszym impulsem do zmian na lepsze, jeśli pochodziłaby od innych województw, a nie od innych krajów. Pozycjonowanie się województw wobec innych województw oraz mobilność ludności pomiędzy regionami (która w tym modelu ma szansę zastąpić niekorzystną tendencję do emigracji poza granice Polski) będą w naturalny sposób tworzyć presję promującą udane reformy.
Mniejsza skala działania pozwoli także rozwiązać problem odpersonalizowania polskich usług publicznych.
W systemie scentralizowanym indywidualna opinia klienta administracji jest niemal bez znaczenia. Na szczeblu województwa prężna organizacja rodziców czy pacjentów będzie mieć szansę wymuszenia realnych zmian.
